فاصله مردمک یا PD چیست و چگونه آن را اندازه بگیریم؟

فاصله مردمک (PD) چیست؟

در عینک‌سازی، یکی از عوامل کلیدی که تأثیر مستقیمی بر کیفیت بینایی و راحتی کاربر دارد، فاصله مردمک (PD) است. PD یا Pupillary Distance، فاصله میان مرکز دو مردمک چشم است که بر حسب میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود. این فاکتور ساده اما حیاتی، مبنای طراحی و ساخت عدسی های عینک است و بدون آن، تطابق دقیق عدسی با دید کاربر ممکن نیست. در این مقاله به بررسی دقیق اهمیت PD در عینک‌سازی، نقش آن در بهبود کیفیت دید، و تأثیر آن بر سلامت چشم می‌پردازیم.

انواع فاصله مردمک

۱. فاصله مردمک دور (Distance PD):
این فاصله هنگام نگاه کردن به اجسام دور اندازه‌گیری می‌شود و معمولاً در عینک‌های طبی استفاده می‌شود.

۲. فاصله مردمک نزدیک (Near PD):
برای اجسام نزدیک (مانند خواندن کتاب یا استفاده از کامپیوتر)، PD نزدیک محاسبه می‌شود که معمولاً ۲ تا ۳ میلی‌متر کمتر از PD دور است.

۳. PD تک‌چشمی (Monocular PD):
در برخی موارد، فاصله مردمک هر چشم به‌صورت جداگانه محاسبه می‌شود. این روش زمانی استفاده می‌شود که چشم‌ها نسبت به مرکز صورت، تقارن کامل نداشته باشند.

چرا PD در عینک‌سازی اهمیت دارد؟

۱. هماهنگی دقیق عدسی با چشم:
هنگامی که PD به‌درستی تعیین شود، مرکز عدسی عینک دقیقا روبروی مرکز مردمک چشم شما قرار می‌گیرد. این هماهنگی، از خطاهای انکساری جلوگیری کرده و تجربه دیدی واضح و راحت را تضمین می‌کند.

۲. جلوگیری از مشکلات بینایی:
اگر PD اشتباه باشد، ممکن است مشکلاتی مانند موارد زیر ایجاد شود:

• تاری دید
• دوبینی
• خستگی چشم
• سردرد

۳. تأثیر بر عملکرد عدسی های پیشرفته:
در عدسی های تخصصی مانند پروگرسیو، آنتی‌رفلکس، یا بلوکنترل، دقت PD اهمیت بیشتری دارد. عدم تطابق PD می‌تواند باعث اختلال در عملکرد این عدسی ها شود.

۴. راحتی کاربر در طولانی‌مدت:
عینکی که بر اساس PD صحیح ساخته شده باشد، در طول روز فشار کمتری به چشم‌ها وارد کرده و احساس راحتی بیشتری به کاربر می‌دهد.

۵. کاهش فشار به چشم:
اگر PD به درستی تنظیم نشود، چشم شما مجبور می‌شود برای تمرکز بیشتر تلاش کند و این می‌تواند باعث خستگی چشم و سردرد شود.

روش‌های اندازه‌گیری PD

۱. اندازه‌گیری توسط اپتومتریست

این روش دقیق‌ترین راه برای اندازه‌گیری PD است. اپتومتریست‌ها از ابزارهای خاص مانند دستگاه PD Meter استفاده می‌کنند که امکان محاسبه دقیق فاصله مردمک را فراهم می‌آورد.

۲. اندازه‌گیری دستی در منزل

اگر به اپتومتریست دسترسی ندارید، می‌توانید به کمک یک خط‌کش و آینه، PD خود را به صورت زیر اندازه بگیرید:

• مرحله ۱: جلوی یک آینه بایستید و خط‌کش را بالای بینی خود نگه دارید.
• مرحله ۲: با یکی از چشم‌ها به طور مستقیم به مرکز مردمک چشم دیگر نگاه کنید.
• مرحله ۳: فاصله بین مرکز دو مردمک را با خط‌کش اندازه بگیرید.

نکته: اگر فرد دیگری به شما کمک کند، این کار راحت‌تر و دقیق‌تر انجام می‌شود.

۳. اندازه‌گیری با نرم‌افزارهای آنلاین و اپلیکیشن‌ها

امروزه اپلیکیشن‌ها و ابزارهای آنلاین زیادی برای اندازه‌گیری PD وجود دارند. این ابزارها معمولاً با استفاده از دوربین گوشی هوشمند و برخی اطلاعات اولیه، PD شما را محاسبه می‌کنند.

۴. استفاده از عینک قدیمی

اگر عینک قبلی شما به درستی ساخته شده باشد، می‌توانید از نسخه تجویزی آن برای یافتن PD استفاده کنید. این مقدار معمولاً روی نسخه نوشته شده است.

اشتباهات رایج در اندازه‌گیری PD

۱. عدم تراز خط‌کش

یکی از اشتباهات متداول در اندازه‌گیری دستی PD، تراز نبودن خط‌کش است. اگر خط‌کش به درستی موازی با سطح چشم‌ها قرار نگیرد، اندازه‌گیری دقیق نخواهد بود.

راه‌حل:

• مطمئن شوید که خط‌کش کاملاً افقی و در ارتفاع مناسب قرار دارد.
• از کمک فرد دیگری استفاده کنید تا خط‌کش را به درستی تراز کند.

۲. حرکت سر یا چشم‌ها در حین اندازه‌گیری

حرکت سر یا چشم‌ها در زمان اندازه‌گیری می‌تواند باعث شود فاصله واقعی مردمک‌ها به درستی اندازه‌گیری نشود.

راه‌حل:

• سر و چشم‌ها را ثابت نگه دارید و تنها روی نقطه مشخصی تمرکز کنید.
• در صورت لزوم، از شخص دیگری بخواهید که اندازه‌گیری را انجام دهد.

۳. عدم توجه به تفاوت PD دور و نزدیک

بسیاری از افراد نمی‌دانند که PD برای دید دور و دید نزدیک متفاوت است. PD نزدیک معمولاً ۳-۴ میلی‌متر کمتر از PD دور است. اشتباه در انتخاب نوع PD می‌تواند باعث ساخت عینک نامناسب شود.

راه‌حل:

• مشخص کنید که اندازه‌گیری PD برای چه کاربردی است (دید دور، مطالعه یا عینک تدریجی).
• در صورت تردید، با اپتومتریست مشورت کنید.

۴. عدم تطابق میان نسخه و PD ثبت‌شده

گاهی اوقات PD اندازه‌گیری شده با نسخه‌ای که برای ساخت عینک استفاده می‌شود مطابقت ندارد، که این موضوع می‌تواند نتیجه خطا در ثبت اطلاعات یا عدم هماهنگی میان نسخه و نیاز واقعی باشد.

راه‌حل:

• نسخه خود را به دقت بررسی کنید.
• هنگام سفارش عینک، مطمئن شوید که PD صحیح به سازنده اعلام شده است.

کدام روش اندازه‌گیری دقیق‌تر است؟

دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری PD، استفاده از دستگاه‌های تخصصی توسط اپتومتریست است. اما اگر به دستگاه دسترسی ندارید، می‌توانید با استفاده از خط‌کش PD یا اپلیکیشن‌های موبایل، PD خود را تخمین بزنید.

چه زمانی باید PD خود را اندازه‌گیری کنیم؟

• قبل از خرید عینک جدید: برای اطمینان از اینکه عینک شما به درستی تنظیم شده است.
• قبل از سفارش لنز تماسی: برای اطمینان از اینکه لنزها به درستی در چشم شما قرار می‌گیرند.
• اگر احساس می‌کنید که عینک شما باعث تاری دید، سردرد یا خستگی چشم می‌شود.

سوالات متداول درباره فاصله مردمک یا PD